Skoro Obama może, to Ty też

W moje ręce trafia książka „Oczy szeroko otwarte” Noreeny Hertz. Zanim jednak ją otworzę, sprawdzam, kim jest pani, której radom powinnam zaufać. Noreena Hertz to angielska ekonomistka, autorka oraz profesor na University College London. Magazyn „The Observer” okrzyknął ją „jednym z czołowych myślicieli naszych czasów”, „Vogue” umieścił wśród najbardziej inspirujących kobiet na świecie, a brytyjskie media zwykły nazywać „Nigellą Lawson ekonomii”. Hertz chce nas nauczyć, jak podejmować właściwe decyzje. Banał? Od opanowania tej umiejętności dzieli nas tylko dziesięć kroków. Jeszcze większy banał? Po otwarciu książki krzyczy do mnie napis „TA DECYZJA ZMIENI TWOJE ŻYCIE”. Błagam, już tyle razy to słyszałam…  Staram się jednak odsunąć uprzedzenia na bok i przystępuję do lektury.

267 stron później

Właśnie zdałam sobie sprawę z tego, jak wiele decyzji podejmujemy każdego dnia – od tych najbanalniejszych, czasem wręcz nieświadomych, po te dotyczące naszej przyszłości. Co jest najbardziej zaskakujące? Jesteśmy przekonani, że decydujemy samodzielnie i odpowiedzialnie. Bo przecież zapoznaliśmy się ze zdaniem specjalistów, przejrzeliśmy fora w poszukiwaniu opinii innych osób, aż w końcu wybraliśmy, kierując się jedynie zdobytą wiedzą. Czy mogliśmy wybrać źle? Oczywiście. Tak naprawdę sprawdziliśmy co ma do powiedzenia na dany temat tylko jeden specjalista, który na dodatek przygotował swoją wypowiedź na zlecenie konkretnej firmy. Na forum, które czytaliśmy, większość postów była autorstwa osób zatrudnionych do pisania pochlebstw w takich miejscach, a reszta forumowiczów poszła za owczym  pędem. Podejmując ostateczną decyzję, ta rzekomo rzetelna wiedza i tak zeszła na drugi plan, zepchnięta przez poranną kłótnię z partnerem i głód spowodowany niezjedzonym śniadaniem.

Szczerze? Jestem przerażona tym, jak wiele czynników wpływa na podejmowane przez nas decyzje. Część z nich, oczywiście, była już mi znana, jednak większość uświadomiła mi dopiero ta książka. Kto by pomyślał, że pod wpływem innych osób możemy zignorować realne zagrożenie? Czy wiedzieliście, że to, co oglądaliście w telewizji, ma wpływ na wybór, jakiego dokonacie później? Czy przypuszczaliście, że tak uwielbiana przez wszystkich prezentacja PowerPoint to samo zło serwowane w kilku slajdach?

Autorka uświadamia nam, na jak wielu etapach podejmowania decyzji możemy zostać wyprowadzeni na manowce. Zresztą nie tylko my, ale i najpotężniejsi decydenci świata. Wszyscy jesteśmy narażeni na te same niebezpieczeństwa. Toniemy w zalewie informacji, a pod jego naporem bierzemy tylko to, co na wierzchu – szkoda nam czasu na szukanie głębiej. Dajemy się omamić doktorami, magistrami i profesorami przed nazwiskiem, ślepo ufamy ludziom w fartuchach. Wierzymy, że magi27 faktycznie używała tego tuszu do rzęs, a karol2000 rzeczywiście spędził ostatnie wakacje ze swoją dziewczyną w tym hotelu nad morzem. Ciągle powtarzamy, że komedia, którą ostatnio obejrzeliśmy w kinie, była beznadziejna, ale po przeczytaniu pozytywnych recenzji nagle stwierdzamy, że w zasadzie to świetnie się bawiliśmy.

Dokonanie złego wyboru w kwestii szamponu do włosów nie przyniesie zbyt wielu negatywnych konsekwencji, ale już oddanie się w ręce niewłaściwego lekarza może skończyć się tragicznie. Hertz krok po kroku uczy nas, jak świadomie decydować – w sprawach codziennych, dokonując życiowych wyborów czy w kwestiach zawodowych. Żeby udowodnić nam, dlaczego czasem warto pogłaskać miękki koc, przywołuje różne badania i eksperymenty. Przedstawia historie tych, którzy podjęli niewłaściwe decyzje i tłumaczy, dlaczego tak się stało i jakie były tego konsekwencje. W myleniu się na równi stawia przeciętnego Kowalskiego z inżynierami NASA. Wielokrotnie podkreśla, że warto nawiązać bliższą relację z liczbami, ponieważ „kiedy matematyka napawa strachem, potrafi naprawdę boleć.”

Po przeczytaniu tej książki uświadomiłam sobie wiele rzeczy. Zaczęłam dostrzegać to, czego nie widziałam wcześniej. Nie wiem, czy mogę z pełną odpowiedzialnością powiedzieć, że patrzę szeroko otwartymi oczami, ale na pewno są one otwarte szerzej niż kiedyś. Na to potrzeba czasu. Tylko jak go znaleźć w tym zagonionym świecie, kiedy sprawozdanie miało być na wczoraj, dziecko za kwadrans ma wizytę u dentysty, a świąteczne zakupy same się nie zrobią? Kiedy tylko nachodziły mnie wątpliwości, czy to w ogóle jest możliwe, przypominałam sobie słowa, które Barack Obama skierował do Davida Camerona: „Najważniejsze, co musisz zrobić, to wygospodarować sobie dłuższe okresy w ciągu dnia, kiedy będziesz mógł się oddawać wyłącznie myśleniu. Bez tego stracisz wizję całości”. Skoro Obama potrafi, to każda z nas też, co nie?

Tytuł: Oczy szeroko otwarte

Autor: Noreena Hertz

Wydawnictwo: Muza