5 podpowiedzi, jak się zachować wobec pracownika z niepełnosprawnością

1. Jak zachować się wobec pracownika z niepełnosprawnością?

Gdy pojawia się w otoczeniu osoba z widoczną niepełnosprawnością bywa postrzegana jak ktoś egzotyczny. Padają pytania dotyczące niepełnosprawności, tego, kiedy i jak powstała? Jak radzi sobie w życiu codziennym? Bywają osoby, które potrafią zapytać nawet o życie intymne.

Wobec osoby z niepełnosprawnością niejednokrotnie zapomina się o tym, że oprócz tego, iż posiada ona dysfunkcje ciała, ma także godność osobistą. Ludzie w dążeniu do zaspokojenia ciekawości nie biorą pod uwagę, że osoba z niepełnosprawnością tak samo myśli i czuje. Standardem jest pytanie dlaczego jest na wózku lub dlaczego nie słyszy. Takich pytań nie zadaje się osobom w pełni sprawnym. Nikomu nie przychodzi na myśl, by zapytać każdą poznaną osobę o to, dlaczego ma krzywy nos, czy odstające uszy. Ponadto, nikt nie pomyśli o tym, by pytać zdrowych znajomych o to, w jaki sposób się ubierają, korzystają z toalety czy uprawiają seks.

Natomiast niektórzy ludzie oczekują, że osoba z niepełnosprawnością będzie chętnie dzielić się szczegółami ze swojego prywatnego życia. Nadmierna ciekawość jest naruszeniem prywatności i godności, do których prawo ma każdy człowiek. Dlatego istotne jest, by powstrzymać swoją ciekawość i nie pytać o sprawy osobiste.

2. Jak traktować pracownika z niepełnosprawnością?

Większość osób z niepełnosprawnością nie oczekuje specjalnego traktowania. Jedyne na co liczą, to dostosowanie warunków pracy do swoich ograniczeń zdrowotnych. Poza tym (jak każdy inny zatrudniony) potrzebują respektowania należnych praw, godnego wynagrodzenia i dobrej atmosfery. Podobnie do innych nowych pracowników wymagają czasu na wdrożenie i konstruktywnego feedbacku.

Ponadto, należy zwrócić uwagę, by osoba z niepełnosprawnością mogła aktywnie uczestniczyć w życiu firmy. Dlatego organizując eventy integracyjne powinno się zadbać o możliwość uczestniczenia w wydarzeniu również pracownika z niepełnosprawnością.

Przeczytaj także: Dobro wraca! czyli jak mądrze wspierać pracowników

3. Czy pomagać pracownikowi z niepełnosprawnością?

Osoby z niepełnosprawnością, bywają traktowane jak dzieci. Uważane są za niezdolne do samodzielnego podejmowania decyzji i działania. Nie pyta się o ich potrzeby, lecz z góry zakłada, że danej pomocy wymagają.

Natomiast osoby z dysfunkcjami organizmu często potrafią zrobić więcej, niż by się wydawało. Większość z nich dąży do samodzielności i możliwości samostanowienia o sobie. Rehabilitacja, którą takie osoby są obejmowane ukierunkowana jest nie tylko na poprawienie sprawności, ale przede wszystkim na umożliwienie aktywnego życia.

Dlatego należy powstrzymać się od chęci niesienia pomocy osobie z niepełnosprawnością w sytuacji, w której wg nas ona sobie nie poradzi. Nadgorliwa pomoc często jest dla takiej osoby podkreśleniem jej braku sprawności. Oczywiście pytajmy kolegę czy koleżankę w jakiej sytuacji potrzebuje pomocy. Reagujmy także w momencie, w którym o taką pomoc zostaniemy poproszeni.

4. Obalamy mity o niepełnosprawności

Funkcjonuje kilka mitów dotyczących niepełnosprawności, które tworzą uprzedzenia i utrudniają integrację. Poznaj je i pozbądź się uprzedzeń wobec osób z niepełnosprawnością.

• Niepełnosprawność wiąże się z obniżoną inteligencją – fizyczna niepełnosprawność nie jest jednoznaczna z niepełnosprawnością intelektualną. Nawet osoby mające problem z komunikacją (np. wada wymowy) mogą mieć prawidłowy rozwój intelektualny.
• Osoby z niepełnosprawnością mogą pracować jedynie w zakładach pracy chronionej – pomimo, że w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności funkcjonuje taki zapis, wszyscy mogą pracować na otwartym rynku pracy. Wymagane jest tylko dostosowanie stanowiska pracy do potrzeb pracownika i zgoda lekarza medycyny pracy.
• Osoby z niepełnosprawnością nie mogą decydować o sobie – nawet niezdolne do samodzielnej egzystencji osoby niepełnosprawne mają pełną zdolność do czynności prawnych i decydowania o sobie. Jedynym przypadkiem, w którym dana osoba nie może stanowić sama o sobie, jest sądowne ubezwłasnowolnienie.
• Osobom z niepełnosprawnością należy okazywać szczególną sympatię – każda osoba bez względu na to, czy posiada niepełnosprawność, czy nie, cechuje się pewnym usposobieniem. Do wszystkich osób należy zwracać się z szacunkiem, natomiast nie każdego trzeba lubić. W kontaktach z osobami z niepełnosprawnością należy zachowywać się asertywnie, dbać o własne potrzeby z poszanowaniem drugiej osoby.
• Osoby z niepełnosprawnością nie są w stanie żyć „normalnie” – ludzie z niepełnosprawnością mogą prowadzić aktywne życie: pracować, zakładać rodziny i posiadać dzieci.

5. Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością

Osoby z niepełnosprawnością w coraz większym stopniu biorą udział w życiu społecznym. Dzięki działaniom integracyjnym zmniejsza się ilość osób, które żyją w izolacji. Z korzyścią dla wszystkich dzieci, niepełnosprawni uczniowie mogą się uczyć w szkołach integracyjnych.

Mimo to, bywa, że w towarzystwie osoby z niepełnosprawnością nie wiemy co powiedzieć i jak się zachować. Oto kilka zasad, których należy przestrzegać, by nikomu nie sprawić przykrości:

• gdy dziecko pyta o niepełnosprawność, nie uciszaj go, lecz odpowiadaj w sposób naturalny, np. powiedz, że pan ma chore nogi i dlatego porusza się na wózku,
• w codziennym kontakcie używaj słów i zwrotów, które potocznie funkcjonują, np. powiedz osobie niewidomej „do widzenia”,
• parkując pamiętaj, że miejsce oznaczone kopertą przeznaczone jest dla osoby uprawnionej do stawania na nim. „Koperty” celowo są większe od zwykłych miejsc parkingowych,
• gdy poznajesz się z osobą niewidomą dotknij lekko jej ramienia i przedstaw się,
• rrozmawiając z osobą na wózku nie stój nad jej głową, oddal się i lekko pochyl,
• nie zaczepiaj i nie głaszcz psa asystenta,
• nie siadaj na miejscu przeznaczonym dla osoby z niepełnosprawnością,
• jeżeli widzisz, że osoba z niepełnosprawnością ma z czymś problem spytaj, czy potrzebuje pomocy,
• pomagając osobie na wózku w pokonaniu stopnia czy krawężnika, najpierw zapytaj, jak to zrobić,
• jeżeli rozmawiasz z osobą z zaburzeniami słuchu nie krzycz, mów w naturalnym tempie, nie zakrywaj ust. W razie problemów możesz porozumieć się pisząc,
• osoby z niepełnosprawnością mogą mówić niewyraźnie. Jeśli nie rozumiesz, co dana osoba mówi, poproś ją o powtórzenie lub zapisanie słów,
• gdy osoba z niepełnosprawnością jest w towarzystwie asystenta zwracaj się bezpośrednio do niej, a nie do osoby, która jej pomaga,
• nie śmiej się i nie komentuj sposobu poruszania i mowy czy gestykulacji osoby z niepełnosprawnością.

Zachowanie wobec osoby z niepełnosprawnością, tak samo jak w stosunku do innych nowo poznanych ludzi, powinno być pozbawione stereotypowego myślenia. Pracownik posiadający orzeczenie, poza ograniczeniami zdrowotnymi i uprawnieniami wynikającymi z ustawy niczym nie różni się od innych zatrudnionych. Dlatego nie należy się obawiać zatrudniania i współpracy z osobami z niepełnosprawnościami, a wręcz przeciwnie, ich aktywność zawodowa przynosi wiele korzyści.

Przeczytaj także: Czy pracodawca nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej?

Zdjęcie: Canva