Profilaktyka raka piersi – co możesz zrobić, by czuć się bezpiecznie

Rak piersi – kogo dotyczy?

Rak piersi jest drugim co do częstości występowania nowotworem na świecie. Ze względu na uwarunkowania anatomiczne niemalże w 100% przytrafia się kobietom, których gruczoły piersiowe są zwyczajnie większe i pełnią znaczącą funkcję w wykarmieniu posiadanego potomstwa. Szacuje się, że na 100 przypadków rozpoznanych przypadków raka piersi, tylko jeden z nich dotyczy mężczyzny.

Rak piersi – czynniki ryzyka

Znane jest wiele czynników, zwiększających ryzyko zachorowania na raka piersi. Wśród nich wymienia się:

• Płeć – kobieta
• Wiek >60 r.ż.
• Uwarunkowanie genetyczne, czyli rak piersi stwierdzony u krewnych pierwszego stopnia (matka, babka, siostra)
• Nadwagę (dieta bogatotłuszczowa, uwzględniająca duże ilości czerwonego mięsa; zespół metaboliczny)
• Niską aktywność fizyczną
• Bezdzietność
• Ciążę po 30 r.ż.
• Zaniechanie karmienia piersią
• Stosowanie antykoncepcji, hormonalnej terapii zastępczej
• Dużą gęstość gruczołu piersiowego (tzw. pierś mastopatyczna)
• Alkohol

Czynniki ryzyka możemy podzielić na takie, na które nie mamy wpływu (np. płeć, wiek, uwarunkowanie genetyczne, gęstość gruczołu piersiowego) oraz na te, które możemy zmodyfikować podejmując świadome decyzje i wdrażając w życie pewne „zdrowe” zachowania. W związku z powyższym ryzyko zachorowania na raka piersi możemy zmniejszyć decydując się na karmienie piersią, utrzymując masę ciała w ryzach – stosując się do zasad zdrowego żywienia, regularnie ćwicząc (aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko nawet o 40%), unikając alkoholu, czy też eliminując czerwone mięso z diety.

Profilaktyka raka piersi

„Zdrowe” zachowania stanowią ważną formę profilaktyki raka piersi, jednak na pewno nie są wystarczającym działaniem. Kluczem do uniknięcia zachorowania lub wykrycia choroby na bardzo wczesnym etapie, dającym możliwość wyleczenia i pełnego powrotu do zdrowia są badania profilaktyczne.

Badania profilaktyczne piersi

Czy wiesz, że jedno z ważniejszych badań profilaktycznych piersi jest całkowicie bezpłatne, nieinwazyjne i możliwe do wykonania w domowym zaciszu? Mowa tu o samobadaniu piersi.

Samobadanie piersi – kiedy?

Samobadanie piersi powinno stać się comiesięcznym rytuałem każdej kobiety, która ukończyła 20 rok życia.

W pierwszej kolejności powinno uwzględniać oglądanie piersi przed lustrem, ocenę ich symetryczności, zmian skórnych (efekt pomarańczowej skórki, „wciągnięcia” skóry), pojawiających się przebarwień, wycieku z brodawek, powiększenia pachowych węzłów chłonnych.

Drugi etap samobadania powinien polegać na dotykaniu piersi wg ustalonego schematu:

• Badanie dłonią od góry do dołu piersi z drugą ręką uniesioną do góry;
• Badanie piersi dłonią ruchem okrężnym z drugą ręką uniesioną do góry;
• Powtórzenie badania w pozycji leżącej.

Każdy niepokojący nas objaw, zauważony podczas takiego badania powinien być natychmiast zgłoszony lekarzowi i przez niego zweryfikowany.

Ważne jest, aby pamiętać o pewnych zasadach samobadania piersi. Przecież każda z nas jest w innym wieku, zażywa leki mogące wpływać na cykl miesięczny lub przechodzić przez okres menopauzy. W związku z powyższym:

• Kobiety miesiączkujące powinny wykonywać samobadanie co miesiąc w dniu ustąpienia krwawienia;
• Kobiety stosujące antykoncepcję powinny wykonywać samobadanie co miesiąc w dniu rozpoczęcia stosowania kolejnego blistra tabletek;
• Kobiety w okresie menopauzy powinny wykonywać samobadanie co miesiąc, zawsze w tym samym ustalonym przez siebie dniu.

Samobadanie piersi – czy wystarczy?

Niestety samobadanie piersi oraz „zdrowe” zachowania nie są wystarczającą formą profilaktyki raka piersi. Powinna ona dodatkowo uwzględniać regularne wykonywanie badań obrazowych, czyli USG piersi lub mammografii. Badania te mają ogromne znaczenie w diagnozowaniu raka piersi. Oszacowano, że wdrożenie programu profilaktycznej mammografii dla kobiet w wieku 50-69 lat spowodowało aż 25% spadek umieralności na raka piersi! Badania obrazowe piersi dają szansę wykrycia zmiany na wczesnym etapie zaawansowania co znacznie zwiększa możliwości terapeutyczne i powrót do zdrowia.

Mammografia czy USG – o to jest pytanie

Mammografia, w bezpłatnym programie profilaktycznym NFZ, wskazana jest do wykonania u kobiet w wieku 47-74 lat z częstotliwością – raz na dwa lata lub raz na rok, jeżeli istnieją wskazania do ponownego wykonania (stwierdzone mutacje, rak w najbliższej rodzinie). USG piersi zalecane jest do wykonania u kobiet młodszych, ze względu na gęstszą strukturę piersi. Odnosząc się do światowych zaleceń, USG powinno wykonywać się poniżej 40 roku życia. Z kolei na pierwszą mammografię należy udać się po 40 r.ż. w celu wykrycia mikrozwapnień, które mogą być objawem wczesnego etapu nowotworzenia.

Nieprawidłowości wykryte w badaniach obrazowych są wskazaniem do dalszych badań, m.in. tomografii czy też rezonansu magnetycznego oraz biopsji podejrzanej zmiany. Badaniem rozstrzygającym jest biopsja, której wynik ostatecznie wskazuje na nowotworowy lub nienowotworowy charakter zmiany. Badanie histopatologiczne pobranego z piersi wycinka umożliwia poza zróżnicowaniem typu nowotworu na dostosowanie najlepiej działającego leczenia.

Markery nowotworowe w profilaktyce raka piersi

Byłoby idealnie, gdyby profilaktyka raka piersi mogła opierać się na badaniu konkretnego markera nowotworowego. Niestety wykorzystywane w diagnostyce i monitorowaniu raka piersi oznaczane równolegle markery nowotworowe, czyli CA 15.3 i CEA nie nadają się do działań profilaktycznych. Powód jest prosty. Ich stężenie wzrasta m.in. u palaczy, ale także w przebiegu chorób (niekoniecznie nowotworowych) przewodu pokarmowego i układu rodnego. Dlatego też, markery nowotworowe oznacza się tylko wówczas, gdy w badaniu obrazowym występuje podejrzana zmiana, nieprawidłowy jest wynik biopsji, ale także w trakcie monitorowania leczenia choroby w celu wykrycia ewentualnej wznowy. Profilaktyczne badanie wymienionych markerów nie ma medycznego uzasadnienia.

Nikt nie będzie się wstydził, że ma raka piersi – rozmowa z Martą Iwanowską-Polkowską

Badania genetyczne – mają sens!

Około 15% wszystkich przypadków raka piersi związane jest z genetycznym obciążeniem i dziedziczonymi mutacjami. Za głównych winowajców zachorowania na dziedzicznego raka piersi obarcza się mutacje w obrębie genów BRCA1 i BRCA2. Publikacje naukowe pokazują, że kobieta z wadliwym genem jest aż 30 razy bardziej narażona na rozwój raka piersi, niż kobieta, która mutacji nie posiada.

Świadomość nosicielstwa mutacji jest niezwykle istotna. Wymusza ona wzmożoną uwagę i nasilenie działań profilaktycznych, m.in. zwiększoną częstotliwość badań obrazowych – nie tylko piersi, ale także układu rodnego. Niektóre kobiety świadome nosicielstwa mutacji decydują się na obustronną profilaktyczną podskórną mastektomię (usunięcie gruczołów piersiowych), która niemalże całkowicie zmniejsza ryzyko zachorowania.

Badanie w kierunku mutacji w obrębie genów BRCA1 i BRCA2 jest badaniem wykonywanym z próbki krwi. Co ciekawe – badania genetycznego, w przeciwieństwie do samobadania i badań obrazowych, nie trzeba powtarzać. Wykonuje się je tylko raz w życiu. Wykluczenie nosicielstwa mutacji jednak nie zwalnia nas z działań profilaktycznych. Brak mutacji nie gwarantuje braku choroby!

Rak piersi – coraz skuteczniej leczony

Nie da się ukryć, że leczenie raka piersi jest coraz bardziej skuteczne. Wykrycie zmiany nowotworowej na wczesnym okresie zaawansowania niekiedy wiąże się jedynie z chirurgicznym wycięciem zmiany i stanowi zakończenie procesu leczenia. W innych, bardziej zaawansowanych przypadkach, poza chirurgią, możliwe jest dodatkowe zastosowanie hormonoterapii, radioterapii, chemioterapii, a także leczenia celowanego.

W coraz większej ilości placówek onkologicznych funkcjonują poradnie onkologiczne tzw. „Breast Cancer Unit”. To poradnie kompleksowej opieki nad pacjentką z rakiem piersi. Celem placówek jest prowadzenie pacjentki przez wysoko wyspecjalizowany zespół specjalistów (chirurdzy, radioterapeuci, onkolodzy, dietetycy, psychoonkolodzy, fizjoterapeuci), tak, aby całość procesu leczenia zamykała się w jednym miejscu i była jak najbardziej skuteczna i najmniej obciążająca dla pacjentki.

Leczenie raka piersi na chwilę obecną uwzględnia także plastyczną rekonstrukcję piersi, wykonywaną przez chirurga plastycznego. Należy bezwzględnie dodać, że obecnie diagnoza raka piersi nie jest już wyrokiem. Rak piersi w wielu przypadkach jest całkowicie wyleczalny. W innych traktowany jest jako choroba przewlekła, którą można wiele lat kontrolować, z którą można żyć i funkcjonować.

Pinktober to także sprawa pracodawców – kto już się włączył?

Październik miesiącem profilaktyki raka piersi

Ponieważ październik jest miesiącem profilaktyki raka piersi, sieć laboratoriów Diagnostyka z dużym zaangażowaniem przyłącza się do propagowania działań, mających na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka piersi. Z tego też powodu już wkrótce będziemy miały dla Ciebie niespodziankę. Śledź nasze social media: Facebook i Instagram.