Syndrom oszustki – czym jest i jak go pokonać?

Syndrom oszustki

To, co mówimy i myślimy o sobie jest niezwykle istotne. Według badań Jennifer Evans, założycielki DigitalEve, “to brak pewności siebie, a nie wykształcenia technologicznego uniemożliwia kobietom rozwój kariery w branży IT”. Istotnym czynnikiem obniżającym naszą pewność siebie jest syndrom oszustki (uzurpatorki).

Jak rozpoznać w sobie syndrom oszustki?

Sprawdź, czy poniższe stwierdzenia dotyczą Ciebie:

• Kiedy coś idzie źle, automatycznie obwiniam siebie.
• Gdy popełnię błąd, bardzo trudno mi sobie wybaczyć.
• Często odchodzę z rozmowy z obsesyjnym myśleniem o tym, co powiedziałem lub „nie udało się” powiedzieć.
• Pamiętam każdą głupią rzecz, jaką kiedykolwiek powiedziałem lub zrobiłem.
• Nawet konstruktywną krytykę traktuję osobiście, uznając ją za dowód mojej niekompetencji.

Nawet jeśli większość z tych stwierdzeń jest Ci obca, to syndrom oszustki dotyka 55% kobiet i 45 % mężczyzn (dane z marca 2023, “The survey center of American life”). Oznacza to, że prawie pewne jest to że dotyczy to jakiejś bliskiej Ci osoby.

Syndrom oszustki (uzurpatorki) to poważna przeszkoda na drodze do kariery i satysfakcjonującego życia. Co ciekawe, bardzo często dotyka osoby, które chcą się rozwijać i są na tyle odważne, by wyznaczać sobie ambitne cele. Nie chcąc pracować na stanowisku, które nie przynosi im satysfakcji czy też wymiernych korzyści materialnych. Z chęcią zmieniają branżę czy też wytrwale dążą do awansu, wykazując się pracowitością i odwagą. Niestety, syndrom oszustki może znacząco przeszkodzić im w realizacji planów.

Moja kariera w moich rękach? Hm…

Jak działa syndrom oszustki w praktyce?

Zgodnie z relacją Dagmary Brzezińskiej, wiceprezeski firmy Inpost, którą można było usłyszeć na webinarze TrueMe, syndrom oszustki (uzurpatorki) pojawia się wówczas, gdy powinniśmy celebrować nasz sukces i cieszyć się zdobyciem upragnionej pracy. Niestety, często wówczas włącza się nasz wewnętrzny krytyk z komunikatem, że „nie zasłużyliśmy” na daną pracę/stanowisko. Podszeptuje nam, że zdobyliśmy ją przez przypadek, dzięki znajomościom, bo nikt inny jej nie chciał. Bo osoby decydujące o naszym awansie dały się nabrać – a tak naprawdę absolutnie nie nadajemy się, by sprostać temu wyzwaniu.

Pojawia się w nas lęk – w sposób dosłowny czujemy się „oszustkami” – który znacząco wpływa na nasze samopoczucie, powodując np. bezsenność, wzmożone lub obniżone łaknienie czy inne objawy przewlekłego stresu. Co gorsza, często nasza ogólna obniżona kondycja powoduje mniejszą wydajność intelektualną, w efekcie czego rzeczywiście nasze rezultaty mogą się obniżyć. Chwilę potem może zadziałać samospełniająca się przepowiednia, która potwierdzi, że „nie nadajemy się” do danej pracy.

Wówczas cały nasz wysiłek, odwaga i ambicja mogą pójść na marne, a tego przecież bardzo nie chcemy.

Jak przeciwdziałać syndromowi oszustki?

Najlepsze, co możemy zrobić dla siebie, na każdym etapie naszego rozwoju, jest głębokie poznanie siebie, swoich mocnych i słabszych stron. W przeciwdziałaniu syndromowi oszustki szczególnie ważna jest świadomość swoich dokonań. W naszej kulturze często przechodzimy nad nimi do porządku dziennego, a nie powinno i nie musi tak być.

Przed planowaną zmianą kariery i każdym większym, bardziej wymagającym zadaniem, zarezerwuj sobie godzinę w ciszy i spokoju. Skup się na wypisaniu twoich obiektywnych zasług i sukcesów – np. zatrudnienie na stanowisku XYZ w firmie ABC, ukończenie studiów, zdobycie certyfikatu językowego. Wypisz również sukcesy, które są trudniej dostrzegalne i mierzalne, np. asertywne zachowanie na zebraniu, wsparcie zespołu w trudnej sytuacji, kreatywne rozwiązanie problemu. Na końcu dodaj dokonania, którymi wspierałaś samą siebie – np. trudną decyzję o odejściu z dobrze płatnej pracy, w której panowała toksyczna atmosfera.

Zachowaj tę listę i stopniowo ją uzupełniaj. Zaglądaj do niej za każdym razem, gdy czujesz się niepewnie, gdy słyszysz w głowie komunikat, że do czegoś się nie nadajesz i na coś nie zasługujesz. Kontroluj to, co do siebie mówisz, pytając samą siebie, czy tak powiedziałabyś do najlepszej przyjaciółki.

Jeśli masz zaufane grono znajomych, podpytaj ich: jak sądzicie, w czym jestem dobra? Co jest, waszym zdaniem, moją supermocą? Jak mnie postrzegacie? Bardzo często znajomi wyraźniej widzą nasze atuty niż my sami. Ich wskazówki mogą być pomocne w momencie, gdy wahamy się, jaka ścieżka kariery jest dla nas najlepsza. Co więcej, nasza “wewnętrzna oszustka”, która ma tendencję do umniejszania naszych dokonań, nie ma wpływu na opinię bliskich.

Nie jesteś sama!

Na koniec, pamiętaj, że nie jesteś sama. Wiele osób z pierwszych stron gazet, przedsiębiorców, odkrywców, aktorek, ogromna liczba liderek i liderów zmaga się z tym syndromem na co dzień. Świadomość, że on istnieje i że można się z nim zmierzyć to pierwszy krok do niwelowania jego skutków.

Obejrzyj nagranie webinaru TrueMe na temat syndromu oszustki i odbierz prezent w zamian za wypełnienie ankiety.

Zdjęcie: Canva