Umowa o pracę i dzieło u jednego pracodawcy – jaki zasiłek macierzyński potem?

Pytanie od naszej Czytelniczki:

Z moim pracodawcą łączą mnie dwie umowy – umowa o pracę i umowa o dzieło. W związku z tym część wynagrodzenia otrzymuję z umowy o pracę, drugą zaś część na podstawie umowie o dzieło. Mam jeden zakres obowiązków. Obecnie przebywam na urlopie macierzyńskim. Przez pewien czas urlopu macierzyńskiego pracodawca wypłacał mi zasiłek macierzyński w pełnej wysokości. Obecnie pracodawca nie wypłaca mi zasiłku w części wynikającej z umowy o dzieło. Czy działanie pracodawcy jest prawidłowe? Kasia

Odpowiedź:

Dwie umowy – jeden zasiłek

Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku. Nie wdając się szczegółowo w zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku można stwierdzić, że kwota wypłacanego pracownicy zasiłku macierzyńskiego powinna odpowiadać kwocie, od której były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne, a więc kwocie otrzymywanego przez nią wynagrodzenia za pracę w okresie przed korzystaniem z urlopu macierzyńskiego.

W przypadku, gdy wynagrodzenie za pracę wypłacane jest pracownicy jedynie na podstawie umowy o pracę, zazwyczaj nie ma problemu z uzyskaniem zasiłku macierzyńskiego w prawidłowej wysokości. Jeśli – tak jak w pytaniu – wynagrodzenie za pracę wypłacane jest na podstawie umowy o pracę oraz umowy o dzieło lub zlecenie, wypłata zasiłku macierzyńskiego następuje co do zasady jedynie na podstawie kwoty wynagrodzenia za pracę uzgodnionego w umowie o pracę (z pominięciem części wynagrodzenia za pracę należnego na podstawie umowy o dzieło), ponieważ najprawdopodobniej tylko od tej kwoty zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne.

W opisanym w pytaniu stanie faktycznym nie ulega jednak wątpliwości, że wolą pracodawcy i pracownika było ustalenie w zamian za pracę wynagrodzenia w kwocie stanowiącej sumę wynagrodzenia ustalonego w umowie o pracę i w umowie o dzieło. Podział tego wynagrodzenia został natomiast dokonany przez pracodawcę najprawdopodobniej jedynie w celu uniknięcia konieczności odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne od umowy o dzieło.

Przeczytaj także: Zwolnienia i redukcje etatów – czy dotyczą mam na urlopie macierzyńskim i wychowawczym?

Kiedy składki od umowy o dzieło?

Pamiętać jednak należy, że brak obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu umowy o dzieło, występuje jedynie w przypadku, gdy pracownik zawarł umowę o dzieło z innym podmiotem niż ze swoim pracodawcą. W przypadku, gdy umowa o pracę i umowa o dzieło została zawarta przez pracownika z tym samym podmiotem, zarówno od umowy o pracę, jak i od umowy o dzieło należy odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne. W takiej konfiguracji wykonywanie pracy z tytułu umowy o dzieło jest bowiem zatrudnieniem pracowniczym.

W przypadku zawarcia przez pracodawcę i pracownika umowy o pracę i umowy o dzieło z dwoma kwotami wynagrodzenia fakt, że wynagrodzenie należne pracownikowi z tych umów jest w istocie rzeczy jedynym wynagrodzeniem z tytułu umowy o pracę, powinien być ustalony przez sąd. Służy temu powództwo o ustalenie. Pozew składa się do sądu pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy lub ze względu na miejsce wykonywania pracy ewentualnie ze względu na siedzibę zakładu pracy.

W przypadku, gdy sąd ustali, że wynagrodzenie pracownika za pracę wykonywaną na podstawie umowy o pracę jest w istocie rzeczy większe niż określone wprost z umowy o pracę, ponownemu ustaleniu będzie podlegać podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego, w rezultacie czego pracodawca będzie zobowiązany do wypłaty zasiłku ustalonego w oparciu o ustaloną – wyższą – kwotę wynagrodzenia za pracę.

Pamiętać jednak należy, że wraz z ustaleniem nowej kwoty wynagrodzenia za pracę, zajdzie potrzeba uiszczenia „wstecz” składek na ubezpieczenie społeczne za cały okres objęty ustaleniem, a jeżeli składki zostały zapłacone od części kwoty – zajdzie potrzeba uiszczenia składek od różnicy pomiędzy kwotą „starego” wynagrodzenia, a kwotą nowoustalonego wynagrodzenia. Korekcie będą też podlegały deklaracje podatkowe – choć kwota przychodu będzie zapewne taka sama, to zmianie ulegnie kwota kosztów uzyskania przychodu (koszty uzyskania przychodu w przypadku umów o dzieło wynosi 20% lub 50%, zaś w przypadku umów o pracę kwota tych kosztów ustalone jest ryczałtem – 20%).

Przeczytaj także: Jakie dokumenty do macierzyńskiego musisz złożyć?

Aktualizacja artykułu 15.05.2020 r.

Podsumowanie

Zakładając zatem, że umowa o pracę i umowa o dzieło została zawarta z pracodawcą, to działanie pracodawcy jest nieprawidłowe. Jeżeli zatem pracownica wykonuje umowę o dzieło na rzecz swojego pracodawcy, to powinna otrzymać zasiłek macierzyński w wysokości zależnej od łącznej wysokości wynagrodzenia z umowy o pracę oraz wynagrodzenia z umowy o dzieło. Podstawą wymiaru zasiłku jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone w ciągu ostatnich 12 miesięcy. W celu wyeliminowania tych nieprawidłowości konieczne będzie jednak wystąpienie do sądu pracy o ustalenie rzeczywistej kwoty wynagrodzenia należnego pracownicy za wykonywaną przez nią pracę.

Przeczytaj także: Praca dodatkowa, a urlop macierzyński

Podstawa prawna:

– art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 205, poz. 1585 ze zmianami),

– art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2010 roku, Nr 77, poz. 513 ze zmianami).

Powyższy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny i został przygotowany w oparciu o stan faktyczny opisany  w opublikowanym pytaniu. Zamieszczonych w nim treści nie należy traktować jako porady prawnej w konkretnej sprawie ani źródła prawa. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub indywidualnej porady prawnej z gwarancją odpowiedzialności, należy skontaktować się z prawnikiem.

W pierwszej wersji autorką artykułu była Marta Mianowska.

Zdjęcie: Storyblocks.com